قرارداد آتی (Future) چیست؟

• حسین صادق دهخوارقانی
• 2024-12-5

بازارهای مالی برای افراد و شرکت‌ها فرصتی برای مدیریت ریسک و بهره‌برداری از تغییرات قیمتی فراهم می‌کنند. یکی از ابزارهای رایج در این بازارها، قراردادهای آتی هستند که به معامله‌گران این امکان را می‌دهند تا در آینده با قیمت معینی، کالاها یا دارایی‌ها را خرید و فروش کنند. این نوع قراردادها به طور خاص در بازارهای مالی به منظور پیش‌بینی و جلوگیری از نوسانات قیمتی استفاده می‌شوند.

در قرارداد آتی، دو طرف متعهد می‌شوند که یک دارایی خاص را در تاریخ مشخصی در آینده به قیمت توافقی معامله کنند. این نوع توافقات به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به مالکیت واقعی دارایی‌ها، از تغییرات قیمت آن‌ها بهره‌برداری کنند. استفاده از قرارداد آتی در کنار مدیریت ریسک، به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهد که از پیش‌بینی‌های خود درباره تغییرات قیمتی بهره ببرند.

در ادامه، با بررسی جزئیات بیشتر قرارداد آتی، نحوه عملکرد آن، و مزایا و معایب آن آشنا خواهیم شد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از این ابزار مالی و کاربردهای آن در بازارهای مختلف پیدا کنید.

قرارداد آتی چیست؟

قرارداد آتی یکی از ابزارهای مالی است که به افراد و شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که به صورت توافقی، خرید یا فروش دارایی‌هایی همچون کالاها، ارزها یا سهام را در تاریخ معین و با قیمت مشخص انجام دهند. این قراردادها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که طرفین بتوانند ریسک تغییرات قیمت را پیش‌بینی کرده و از نوسانات بازار در آینده محافظت کنند.

در واقع، قرارداد آتی یک توافقنامه بین دو طرف است که در آن یکی از طرفین موافقت می‌کند که دارایی مشخصی را در آینده به قیمت تعیین‌شده خریداری کند و طرف دیگر موافقت می‌کند که آن را به همان قیمت بفروشد. این نوع قراردادها معمولاً در بازارهای مالی مانند بورس کالا و بورس‌های آتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک یا سفته‌بازی به کار می‌روند.

ویژگی‌های اصلی قرارداد آتی

قرارداد آتی به دلیل ویژگی‌های خاص خود در بازارهای مالی شناخته می‌شود. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند که معامله‌گران بتوانند از این ابزار به شیوه‌ای مؤثر برای پیش‌بینی قیمت‌ها و مدیریت ریسک استفاده کنند. یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های قرارداد آتی، الزام به انجام معامله در تاریخ معین است. این ویژگی باعث می‌شود که طرفین قرارداد ملزم به انجام توافق خود در زمان مشخص باشند، حتی اگر قیمت دارایی مورد نظر تغییر کرده باشد.

ویژگی دیگر قرارداد آتی، قیمت تعیین‌شده در زمان عقد قرارداد است. در این نوع قرارداد، طرفین قیمت خاصی را برای خرید و فروش دارایی در آینده مشخص می‌کنند. این ویژگی به طرفین این امکان را می‌دهد که از نوسانات احتمالی قیمت‌ها در آینده جلوگیری کنند. علاوه بر این، قراردادهای آتی به صورت استاندارد در بازارهای بورس معامله می‌شوند که این امر باعث شفافیت و قابلیت نقدشوندگی بیشتر آن‌ها می‌شود.

نحوه عملکرد قراردادهای آتی در بازار

قراردادهای آتی در بازارهای مالی به‌عنوان ابزاری برای پیش‌بینی قیمت و پوشش ریسک استفاده می‌شوند. این قراردادها به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که بدون داشتن مالکیت فیزیکی دارایی، از تغییرات قیمت آن در آینده بهره‌برداری کنند. در این بخش، نحوه عملکرد این قراردادها را بررسی می‌کنیم.

فرآیند اجرایی قراردادهای آتی

قراردادهای آتی معمولاً در بورس‌های مخصوص مانند بورس کالا یا بورس آتی معامله می‌شوند. در ابتدا، دو طرف قرارداد (خریدار و فروشنده) قیمت و تاریخ تحویل را توافق می‌کنند. پس از توافق، قرارداد وارد مرحله اجرایی می‌شود که شامل مراحل زیر است:

• انتخاب دارایی: طرفین نوع و مقدار دارایی مورد نظر برای خرید یا فروش در آینده را مشخص می‌کنند.
• توافق بر روی قیمت: قیمت خرید و فروش دارایی در تاریخ آینده توسط طرفین تعیین می‌شود.
• تحویل یا تسویه حساب: در تاریخ قرارداد، طرفین باید یا دارایی را تحویل دهند یا تسویه نقدی انجام دهند.

نقش بورس‌ها در معاملات آتی

بورس‌های مالی نقش مهمی در عملکرد قراردادهای آتی دارند. این بورس‌ها استانداردهایی برای قراردادها تنظیم می‌کنند تا شفافیت و امنیت معامله‌ها تضمین شود. همچنین، این بورس‌ها مکانیزم‌هایی برای تسویه حساب و جلوگیری از عدم انجام تعهدات قرارداد دارند. در این شرایط، طرفین قرارداد می‌توانند با اطمینان بیشتری اقدام به معامله کنند.

مزایا و معایب استفاده از قرارداد آتی

قراردادهای آتی به‌عنوان ابزارهای مالی پرکاربرد در بازارهای مختلف شناخته می‌شوند. این ابزارها مزایای متعددی دارند که می‌توانند به سرمایه‌گذاران و معامله‌گران کمک کنند تا از نوسانات قیمت بهره‌برداری کنند و ریسک خود را مدیریت نمایند. با این حال، استفاده از این قراردادها نیز با برخی چالش‌ها و معایب همراه است که باید پیش از ورود به این بازارها، آن‌ها را در نظر گرفت.

مزایا

• پوشش ریسک: یکی از مهم‌ترین مزایای قراردادهای آتی، امکان پوشش ریسک در برابر نوسانات قیمت است. این امر به ویژه برای کسب‌وکارهایی که به قیمت مواد اولیه وابسته هستند، بسیار مفید است.
• فرصت‌های سودآوری: معامله‌گران می‌توانند از پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده بهره‌برداری کنند. این ویژگی به ویژه در بازارهایی با نوسانات شدید مفید است.
• لیکوئیدیتی بالا: بازارهای آتی معمولاً دارای نقدینگی بالایی هستند که به معامله‌گران امکان می‌دهد به سرعت وارد و خارج شوند.

معایب

• ریسک بالا: اگر پیش‌بینی قیمت‌ها غلط باشد، ضررهای قابل توجهی برای معامله‌گران به همراه خواهد داشت. این امر به‌ویژه برای کسانی که از اهرم‌های مالی استفاده می‌کنند، خطرناک است.
• نیاز به دانش و تحلیل دقیق: برای استفاده مؤثر از قراردادهای آتی، نیاز به دانش عمیق در مورد تحلیل بازار و پیش‌بینی قیمت‌ها وجود دارد. عدم دقت در این تحلیل‌ها می‌تواند منجر به ضرر شود.
• محدودیت‌های زمانی: قراردادهای آتی تاریخ مشخصی برای تسویه دارند. این امر می‌تواند باعث شود که معامله‌گران نتوانند به‌طور انعطاف‌پذیر از تغییرات بازار بهره‌برداری کنند.

تفاوت قرارداد آتی و قرارداد اختیار خرید

قرارداد آتی و قرارداد اختیار خرید دو ابزار مالی هستند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و در شرایط مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچند که هر دو به نوعی به معامله‌گران این امکان را می‌دهند که از تغییرات قیمت دارایی‌ها در آینده بهره‌برداری کنند، اما نحوه عملکرد و ریسک‌های هرکدام متفاوت است. در این بخش، به بررسی تفاوت‌های این دو قرارداد می‌پردازیم.

ویژگی‌های کلی قرارداد آتی و اختیار خرید

تفاوت‌های کلیدی

یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌ها میان قرارداد آتی و قرارداد اختیار خرید، میزان تعهد طرفین است. در قرارداد آتی، هر دو طرف ملزم به انجام معامله در تاریخ معین هستند، در حالی که در قرارداد اختیار خرید، تنها خریدار حق تصمیم‌گیری دارد و می‌تواند از خرید دارایی منصرف شود. همچنین، قراردادهای آتی معمولاً بدون هزینه اولیه هستند، در حالی که در اختیار خرید، خریدار باید هزینه‌ای به نام پریمیوم پرداخت کند.

کاربردهای قرارداد آتی در سرمایه‌گذاری

قراردادهای آتی به‌عنوان ابزاری مهم در دنیای سرمایه‌گذاری، نقش گسترده‌ای در مدیریت ریسک و بهره‌برداری از فرصت‌های بازار دارند. این قراردادها به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که در آینده دارایی‌ها یا کالاهای مختلف را با قیمت‌های از پیش تعیین‌شده خرید و فروش کنند. استفاده از این ابزار می‌تواند به استراتژی‌های مختلف سرمایه‌گذاری کمک کند، از جمله پیش‌بینی نوسانات بازار یا محافظت در برابر تغییرات غیرمنتظره قیمت‌ها.

یکی از کاربردهای اصلی قراردادهای آتی در سرمایه‌گذاری، استفاده از آن‌ها برای پوشش ریسک است. برای مثال، شرکت‌های تولیدی که به قیمت مواد اولیه وابسته هستند، می‌توانند از این قراردادها برای قفل کردن قیمت مواد خود در آینده استفاده کنند. این امر به آن‌ها کمک می‌کند که از نوسانات قیمت‌های جهانی محافظت کنند و برنامه‌ریزی‌های مالی خود را با دقت بیشتری انجام دهند.

همچنین، برخی از سرمایه‌گذاران از قراردادهای آتی به‌عنوان ابزاری برای سفته‌بازی استفاده می‌کنند. در این حالت، هدف اصلی کسب سود از تغییرات قیمت‌ها در آینده است. این استراتژی معمولاً به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای و کسانی که به تحلیل‌های دقیق بازار اعتماد دارند، توصیه می‌شود. استفاده از قرارداد آتی در این شرایط می‌تواند به سرمایه‌گذاران این فرصت را بدهد که با حداقل سرمایه‌گذاری، از نوسانات بازار بهره‌برداری کنند.